Nấm linh chi là một loại nấm quý có nhiều công dụng trong y học, đặc biệt là trong việc tăng cường sức khỏe và hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý. Tuy nhiên, trong quá trình trồng nấm linh chi, người trồng thường gặp nhiều vấn đề liên quan đến sâu bệnh, làm giảm chất lượng và sản lượng nấm. Việc nhận biết các bệnh hại nấm linh chi và áp dụng các biện pháp phòng trừ hiệu quả là rất quan trọng để đảm bảo sự thành công trong nuôi trồng loại nấm quý này.
Các bệnh hại sợi nấm linh chi
Bệnh chết sợi giống
Biểu hiện: Sau 3-5 ngày cấy giống vào giá thể, sợi nấm không bung ra hoặc mọc vào cơ chất nhưng sau đó chết dần.
Biện pháp phòng trừ:
- Chọn mùn cưa không có độc tố hoặc bị dính hóa chất, dầu mỡ.
- Kiểm tra độ ẩm mùn cưa trước khi đóng túi giá thể.
- Thường xuyên kiểm tra nhiệt độ phòng nuôi và điều chỉnh kịp thời.
- Kiểm tra nguồn giống cẩn thận trước khi cấy.
Bệnh sợi nấm mọc yếu, nhanh chóng lão hóa
Biểu hiện: Tơ nấm mọc chậm, thưa, hệ sợi mảnh, mờ nhạt, không mọc sâu vào cơ chất.
Biện pháp phòng trừ:
- Kiểm tra lại pH nguồn nước sử dụng và nước vôi khi xử lý mùn cưa.
- Kiểm tra độ ẩm mùn cưa trước khi đóng túi.
- Chú ý khi vận chuyển và bảo quản giống.
Bệnh sợi nấm bị co
Biểu hiện: Sợi nấm sinh trưởng và phát triển bình thường gần đến đáy túi thì co lại, không phát triển tiếp và chuyển sang màu trắng thạch cao.
Biện pháp phòng trừ:
- Lật ngược túi giá thể.
- Kiểm tra độ ẩm mùn cưa trước khi đóng túi.
- Đóng túi giá thể đúng kích thước và trọng lượng.
Các bệnh do nhiễm nấm
Nấm mốc
Biểu hiện: Trên bề mặt túi giá thể xuất hiện những đám sợi mốc màu đen, xanh hoặc trắng, các sợi nấm này phát triển nhanh, cạnh tranh dinh dưỡng với sợi nấm linh chi.
Biện pháp phòng trừ:
- Khử trùng túi giá thể đúng nhiệt độ và đủ thời gian quy định.
- Cấy giống trong điều kiện vô trùng.
- Định kỳ khử trùng phòng cấy giống.
- Kiểm tra giống nấm trước khi cấy.
Nấm mốc liên bào (mốc vàng hoa cau)
Biểu hiện: Đám mốc màu vàng xuất hiện trên cổ nút hoặc tại những vị trí túi nilon bị thủng, phát tán bào tử gây nhiễm bệnh rất nhanh.
Biện pháp phòng trừ:
- Sau khi hấp không để nút bông bị ướt.
- Thường xuyên khử trùng khu vực nuôi sợi.
- Đóng túi giá thể không được bị thủng.
- Khử trùng túi giá thể phải đúng thời gian và nhiệt độ.
Nấm nhầy
Biểu hiện: Trong trại nấm xuất hiện màng mốc màu nâu đen mọc thành chùm ở miệng bao.
Biện pháp phòng trừ:
- Dùng thuốc tím hoặc oxy già bôi lên vị trí nhiễm.
- Dùng thuốc tẩy hoặc bột chlorin khử trùng nền đất và giàn kệ trồng nấm với nồng độ 5g/100 lít nước.
Nấm mốc vàng
Biểu hiện: Có đường gân như rễ tre màu trắng hoặc vàng chanh trong túi giá thể mùn cưa hoặc hình thành một khối bám trên túi giá thể.
Biện pháp phòng trừ: Khử trùng nhà nuôi sợi bằng vôi bột hoặc nước vôi đặc định kỳ.
Nấm mực (nấm gió)
Biểu hiện: Nấm mọc bên trong túi giá thể, lúc nhỏ hình như đầu đũa, mũ màu xám, cuống màu trắng, sau 2-3 ngày nấm nở ô và mũ có màu đen nhũn.
Biện pháp phòng trừ:
- Quá trình xử lý mùn cưa phải đạt nhiệt độ và độ ẩm.
- Chọn mùn cưa đủ tiêu chuẩn để nuôi trồng nấm.
Các bệnh do vi khuẩn
Biểu hiện: Túi giá thể bị chua, ướt, để lâu có mùi thối rữa của chất hữu cơ, sinh ra các độc tố làm sợi nấm không hấp thụ được dinh dưỡng và chết.
Biện pháp phòng trừ:
- Kiểm tra nhiệt độ đống ủ chính xác trong quá trình xử lý, nếu chưa đạt nhiệt độ cần có biện pháp gia nhiệt và kéo dài thời gian ủ đống.
- Vệ sinh sạch sẽ khu vực nuôi trồng nấm.
Các bệnh do virus
Biểu hiện: Có khoảng 6 loại virus gây bệnh, chúng làm thoái hóa sợi nấm.
Biện pháp phòng trừ: Virus không có thuốc đặc trị, chỉ dùng biện pháp phòng bệnh như đốt khử trùng hoặc dùng nhiệt độ cao để xử lý môi trường nuôi trồng nấm và khu vực nấm bị bệnh.
Các bệnh do động vật hại sợi nấm
Chuột, sên, ốc, mối, kiến
Tác hại: Chúng ăn hạt giống nấm linh chi hoặc cắn và ăn sợi nấm.
Biện pháp phòng trừ: Dùng bẫy, bả chuột, rắc hóa chất xua đuổi mối, kiến, gián, sên, ốc.
Nhện
Đặc điểm: Nhện có kích thước rất bé, màu nâu, ẩn nấp ở các góc khuất, trong cơ chất.
Tác hại: Chúng thường cắn phá sợi nấm linh chi.
Biện pháp phòng trừ:
- Khử trùng môi trường nuôi trồng nấm bằng foocmol 0,5% hoặc xông hơi diêm sinh.
- Cơ chất trồng nấm rơm ủ đống đạt nhiệt độ trên 75°C.
- Dẫn dụ nhện về một vị trí sau đó đốt.
Ấu trùng rệp, ruồi
Đặc điểm: Ấu trùng nhỏ vài mm, màu trắng, đầu có màu đen sáng.
Tác hại: Chúng đục phá túi giá thể nấm, ăn tơ nấm, mang bào tử nấm mốc gây bệnh cho tơ nấm.
Biện pháp phòng trừ: Khử trùng nhà xưởng bằng vôi bột hoặc hóa chất; dùng hương xua ruồi, muỗi.
Bệnh hại quả thể nấm linh chi
Bệnh sinh lý do ảnh hưởng của nhiệt độ
Biểu hiện: Nhiệt độ trên 35-36°C không hình thành quả thể nấm linh chi hoặc nếu có hình thành thì có dạng sừng hươu, không phát triển.
Biện pháp phòng trừ:
- Điều chỉnh nhiệt độ thích hợp nhà nuôi trồng từ 20-30°C.
- Chọn thời vụ thích hợp để trồng nấm linh chi.
Bệnh sinh lý do ảnh hưởng của nồng độ CO2
Biểu hiện: Nồng độ CO2 quá cao (> 0,06%) ảnh hưởng đến sự phát triển của quả thể nấm linh chi: quả thể nấm dạng sừng hươu, cuống nấm kéo dài.
Biện pháp phòng trừ: Tăng độ thông thoáng hoặc dùng quạt để thông khí.
Bệnh sinh lý do ảnh hưởng của độ ẩm
Biểu hiện:
- Độ ẩm không khí thấp (< 60%): quả thể nấm không hình thành hoặc hình thành nhưng lên cổ nút sau đó chuyển màu vàng sậm rồi chết.
- Độ ẩm không khí cao (>95%): quả thể nấm đang phát triển sẽ chuyển sang trạng thái mềm nhũn, thối chân và nhầy nhớt.
Biện pháp phòng trừ:
- Tăng cường tưới nước khi thời tiết khô hanh để tăng độ ẩm cho cánh nấm.
- Giảm lượng nước tưới và tạo độ thoáng cho nhà trồng khi thời tiết ẩm ướt.
Bệnh nhiễm vi sinh vật ở quả thể nấm linh chi
Biểu hiện: Quả thể bị nhũn khi đang phát triển bình thường, bị dị dạng hoặc bị bào tử nấm mốc bám lên và không phát triển tiếp.
Biện pháp phòng trừ:
- Chọn nguồn giống tốt, khỏe.
- Vệ sinh môi trường: thường xuyên khử trùng nhà xưởng, lán trại và xung quanh khu vực nuôi trồng nấm.
- Cách ly ngay các túi bị nhiễm bệnh khỏi nhà trồng.
Bệnh do động vật hại quả thể nấm
Biểu hiện: Một số quả thể nấm linh chi bị đục khoét, hoặc thối do các động vật như nhện, rệp, mối, kiến, chuột.
Biện pháp phòng trừ: Dùng hương xua ruồi, muỗi; phun thuốc trên trần, tường hoặc không khí; khử trùng nhà xưởng định kỳ bằng vôi bột hoặc xông hơi foocmol.
Kết luận
Việc phòng trừ các bệnh hại nấm linh chi là một phần quan trọng trong quy trình nuôi trồng nấm. Bằng cách áp dụng các biện pháp phòng trừ hiệu quả, người trồng có thể giảm thiểu rủi ro và đảm bảo năng suất cũng như chất lượng của nấm linh chi. Để đạt được điều này, cần có sự kiên nhẫn, kỹ năng và hiểu biết về các loại bệnh cũng như cách phòng trừ chúng.
Câu hỏi thường gặp (FAQs)
- Tại sao nấm linh chi thường bị bệnh?
- Nấm linh chi dễ bị bệnh do môi trường nuôi trồng không đảm bảo vệ sinh, điều kiện khí hậu không phù hợp và không có biện pháp phòng ngừa bệnh kịp thời.
- Làm thế nào để nhận biết nấm linh chi bị nhiễm bệnh?
- Nhận biết nấm linh chi bị nhiễm bệnh qua các biểu hiện như sợi nấm không phát triển, bị chết, có màu sắc khác thường, hoặc xuất hiện các đám mốc trên túi giá thể.
- Biện pháp nào hiệu quả nhất để phòng trừ nấm mốc trên nấm linh chi?
- Biện pháp hiệu quả nhất là khử trùng túi giá thể đúng nhiệt độ và thời gian quy định, cấy giống trong điều kiện vô trùng, và định kỳ khử trùng phòng cấy giống.
- Nấm linh chi bị nhiễm vi khuẩn có chữa được không?
- Nấm linh chi bị nhiễm vi khuẩn thường khó chữa trị, nhưng có thể phòng ngừa bằng cách kiểm tra nhiệt độ đống ủ chính xác và vệ sinh sạch sẽ khu vực nuôi trồng.
- Có cần kiểm tra thường xuyên trong quá trình nuôi trồng nấm linh chi không?
- Có, việc kiểm tra thường xuyên là rất quan trọng để kịp thời phát hiện và xử lý các vấn đề phát sinh, đảm bảo nấm phát triển tốt và không bị bệnh hại.
